Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтан сұхбат алған "Әл-Жазира" тілшісі елде оппозициялық партияларды тіркеу мәселесін де қозғады. Тілші сұрағында "Алға, Қазақстан" партиясының 24 рет тіркеле алмай отырғанын да атап өтіп, "осы тұста реформа қажет пе?" деп сұрады.
Тоқаев "жоқ, олай ойламаймын" деп жауап берді. Тоқаев Қазақстанда "барлық заң халықаралық стандартқа сәйкестендірілгенін" айтып, кеңес беріп жүрген адам құқығы ұйымдарының өзіне шүйлікті. Президент оларды "кім қаржыландыратынын білеміз" деп ондай ұйымдарда "ар-ұяты жоқ адамдар" істейді деді.
"Олар елдің тарихын, халықтың саяси санасын түсінгісі келмейді, тек кеңес қана береді. Барлық ел, арасында Қазақстан да бар, соқыр түрде олардың кеңестерін орындауы тиіс деп айта алмаймын. Біз бірінші кезекте өзіміздің ұлттық стратегиямызды ойлауымыз керек" деді ол.
Баспасөз қорғау ұйымдарының дерегіне сүйенген журналист Қазақстанда экстремизм бабы кейбір журналистер мен оппозиция тұлғаларына да қарсы қолданылғаны жөнінде сұрады.
Президент бұл тұста мейлі оппозиция, мейлі мемлекеттік БАҚ өкілдерінің барлығымен "тығыз байланыстамыз" деді. Бірақ нақты экстремистік бап туралы айтқан жоқ.
Тоқаев сұхбаттың соңында 2029 жылы отставкаға кететінін, себебі бұл "халықтың талабы" екенін айтты. "Кез келген елдің президенті бұл халық жалдаған менеджер, ол құдайдың хабаршысы емес" деді.
Тоқаев сұхбат кезінде Қазақстанның бірінші президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен оның айналасындағылар қолданған артықшылықтар және оны қайтару туралы да сұрады. "Экс-президентке қатысы бар кейбір маңызды құрылымдар әзірге ірі тексерістен өткен жоқ. Бұл жөнінде не айтасыз?" деген кезде Қазақстан басшысы жымқыру болғанын растап, бұл бағытта тергеу жұмыстары жалғасып жатыр деді.
"Әрине, біздің жұмысқа сын да айтылады. Бірақ біз көп шаруаны атқардық – бәрі халық, қоғам үшін. Дегенмен біз президент Назарбаевтың тарихи рөлін мойындауымыз керек. Иә, қателіктер болды, өзіңіз айтқандай, жымқырулар болды. Біз тергеу жүргізіп жатырмыз және бұл процесс жалғасып жатыр. Бірақ бір мезетте мен Қазақстанда тәртіпсіздік ұйымдастырмаймын, себебі бұл елдегі тұрақсыздыққа әкелер еді" деді Тоқаев.
Тоқаев сұхбатта сонымен бірге мұнай экспорты, әлемдегі қақтығыстар, Қазақстанның сыртқы саясаты мәселелерін де қозғады.
Қазақстан адам құқығы ахуалына қатысты жиі сыналады. Халықаралық Amnesty International ұйымы биыл сәуірдегі есебінде Қазақстандағы құқық қорғаушылар бір жыл ішінде 24 адам саяси астары бар іспен қамалғаны тіркеді деп жазған еді. Олардың арасында құқық қорғаушылар, белсенділер, блогерлер және журналистер бар.
Кейінгі кезде Қазақстан президентінің ешкімнің атын атап, түсін түстемей, оларды "адам құқығы, сөз еркіндігі деген желеумен тырнақ астынан кір іздеп, қоғамға іріткі салатындар" кейпінде сипаттауы жиілеген. Сәуір айында Қазақстан халқы ассамблеясының сессиясында ол "өздерін сөз еркіндігінің жақтаушысы ретінде көрсеткісі келетін кейбір құқық қорғау ұйымдарының өкілдері, блогерлер мен журналистер еліміздегі әр істен саяси, жағымсыз астар іздеп, шын мәнінде, арандатумен айналысып жүр" деген. Оның сөзі қоғамда түрлі реакция туғызды., қызу талқыланған.